Vraag

Moet komt of komen worden gebruikt in de zin Een van de collega’s die met de trein naar het werk komt/komen, had uren vertraging?

Antwoord

Zowel komt als komen is juist.

– Als er van de collega’s een met de trein naar het werk komt, slaat die terug op het enkelvoudige een en wordt het enkelvoud komt gebruikt.
– Als er meer collega’s met de trein naar het werk komen, slaat die terug op het meervoudige collega’s en wordt het meervoud komen gebruikt.

In de praktijk wordt dat onderscheid door veel mensen niet bewust gemaakt en worden enkelvoud en meervoud zonder betekenisverschil door elkaar gebruikt.

Toelichting

In de bijzin die met de trein naar het werk komt/komen is die het onderwerp. Of dit enkelvoud of meervoud is, hangt af van het woord waar die op terugslaat. Veel taaladviesboeken geven aan dat die in de constructie een van de (mensen) die … naar het woord na een van de verwijst. Dat is altijd een meervoudsvorm, wat inhoudt dat de persoonsvorm in de bijzin altijd in het meervoud zou moeten staan. De mogelijkheid dat die op een in een van de terugslaat, wordt daarmee genegeerd. Die mogelijkheid bestaat echter wel degelijk. Vergelijk de volgende zinnen:

(1a) Een van hen die het kunnen weten, is Wouter. (‘Van de groep mensen die het kunnen weten, is Wouter er een.’)

(1b) Een van hen die het kan weten, is Wouter. (‘Iemand die het kan weten, is Wouter.’)

(2a) Hij is een van de taalkundigen die daar weleens over geschreven hebben. (‘Van de groep taalkundigen die daarover geschreven hebben, is hij er een’)

(2b) Hij is een van de taalkundigen die daar weleens over geschreven heeft. (‘Van de taalkundigen is hij er een, en hij heeft er weleens over geschreven.’)

Het betekenisverschil is erg subtiel, en in de praktijk gebruiken veel mensen enkelvoud en meervoud door elkaar zonder zich bewust te zijn van het verschil.

Als na de woordgroep een van de … een uitbreidende bijzin staat (een bijzin die extra informatie geeft en wordt voorafgegaan door een komma), dan staat de persoonsvorm van de bijzin altijd in het enkelvoud.

(3) Een van de katten, die altijd op de kast sliep, is onlangs gestorven.

Zie ook

Behoren tot een van de …
De enige die ben / is
Eén / een van de
Komma bij beperkende en uitbreidende bijvoeglijke bijzinnen

Naslagwerken

ANS (1997), p. 1142-1143 of online via de E-ANS online via de E-ANS; Schrijfwijzer (2005), p. 197; Correct taalgebruik (2006), p. 70; Vraagbaak Nederlands (2005), p. 140; Trouw Schrijfboek (2006), p. 259; Prisma Handboek van de Nederlandse taal (2000), p. 291; Stijlboek Volkskrant (2006), p. 57; Stijlboek De Standaard (2008), p. 232 – 233; Stijlboek VRT (2003), p. 79; Handboek Verzorgd Nederlands (1996), 164-166