Vraag

Is het tot daar aan toe, totdaaraantoe of tot daaraan toe?

Antwoord

De officiële spelling is tot daaraan toe.

Toelichting

In het Nederlands schrijven we een samenstelling aan elkaar en een woordgroep los. Soms is moeilijk uit te maken of een verbinding een samenstelling of een woordgroep vormt. Dat geldt ook voor tot()daaraan()toe.

De officiële spelling is die in drie woorden: tot daaraan toe. Die spelling is opgenomen in de Woordenlijst. Het deel daaraan wordt aaneengeschreven, naar analogie van het voornaamwoordelijk bijwoord daaraan, zoals in: Heb je daaraan gedacht?

Bijzonderheid

De vaste uitdrukking tot daaraan toe wordt in het hedendaags Nederlands gebruikt in de betekenis ‘dat kan er nog mee door’, ‘dat is nog te dulden’. De oorspronkelijke vorm van de vrij ondoorzichtige verbinding tot daaraan toe is tot daar en toen (eigenlijk: tot daar ende doe). In ouder Nederlands kwam de uitdrukking ook voor in de vorm tot daar entoe/tot daarentoe (en daarnaast bestond de vorm tot hier entoe/tot hierentoe). Het deel toe is dus niet het bijwoord van richting toe, zoals in de uitdrukkingen tot nog toe, tot nu toe en tot dan toe, maar een oude variant van het bijwoord van tijd toen. Het deel aan is niet het gelijkvormige bijwoord, maar een verbasterde vorm van het voegwoord en.

Zie ook

Los, aaneen of met een koppelteken (Leidraad 6)
Woordgroep of samenstelling (Leidraad 6.8)
Aaneenschrijven van voornaamwoordelijke bijwoorden (algemeen)

Totnogtoe / tot nog toe, totnutoe / tot nu toe

Naslagwerken

Grote Van Dale (2015); WNT (onder daarentoe, hierentoe, toen); Woordenlijst (2015)