Vraag

Schrijf je Tessel of Texel en hoe spreek je het uit?

Antwoord

Je schrijft Texel en je zegt [tes∂l].

Toelichting

Al eeuwenlang is Texel de gangbare spelling van het desbetreffende eiland.

De naam Texel is afgeleid van het Germaanse woord tehswa, dat ‘rechts’ betekent (vergelijk met het Latijnse woord dexter) en ook in de betekenis ‘zuidelijk’ werd gebruikt; Texel is namelijk het zuidelijkste eiland van het Waddengebied.

De naam werd – al in de achtste eeuw na Christus – zowel in het Fries als in de dialecten van Holland gebruikt. In het Fries veranderde de combinatie hs in de loop der eeuwen in een ks-klank en in Hollandse dialecten in een s.

Omdat het dialect van Texel van oorsprong veel Friese elementen bevat, heeft de Friese variant van de eilandnaam, met de ks-klank, lang standgehouden. De Hollandse spelling met ss kwam in elk geval al in de twaalfde eeuw voor (en waarschijnlijk al wel enkele eeuwen eerder), wat suggereert dat die uitspraak toen ook al voorkwam.

Uiteindelijk is in het geval van Texel/Tessel  de ‘Friese’ spelling (Texel) de standaard geworden tegenover de ‘Hollandse’ uitspraak (met s-klank).

Zie ook

Weergave van uitspraak (algemeen)

Oisterwijk (uitspraak)

Bronnen

Grote historische atlas van Nederland: 4 Dl. (1990). Groningen: Wolters-Noordhoff.

Vermaseren, B.A. (1981). Atlas der algemene en vaderlandse geschiedenis (22^e dr.). Groningen: Wolters-Noordhoff.

Bos, P.R. & Niermeyer, J.F. (1939). Atlas der geheele aarde (36^e dr. door P. Eibergen). Groningen: Wolters.

Naslagwerken

Verschueren (1996); Grote Bosatlas (2001)