Vraag

Hoe moet het woord prognose worden afgebroken? Is het prog-no-se of pro-gno-se?

Antwoord

Prog-no-se is de normale afbreking.

Toelichting

Voor de afbreking van samenstellingen en afleidingen van Griekse of Latijnse herkomst wordt doorgaans afgebroken tussen de samenstellende delen. Bij prognose zou de afbrekingswijze pro-gno-se dan het meest voor de hand liggen. Prognose is immers ontstaan uit de Griekse woorden pro (voor) en gi-gno-skein (weten).

Bij woorden met bepaalde Griekse of Latijnse voorvoegsels (onder andere het voorvoegsel pro) is echter een ander principe van toepassing. Het gaat doorgaans om woorden die door de meeste taalgebruikers niet meer als Grieks of Latijns worden herkend. Voor deze woorden gelden de afbreekregels voor ongelede woorden, behalve wanneer het overblijvende deel een zelfstandig woord is (bijvoorbeeld pro-communistisch), of wanneer er één klinkerteken apart komt te staan (bijvoorbeeld atheïsme).

Prognose breken we volgens dat principe af als prog-no-se. We brengen zo veel mogelijk medeklinkerletters naar een volgende regel, tenzij de afbreking aanleiding geeft tot een andere uitspraak van het woord. In pro-gnose bestaat het gevaar dat de eerste o ten onrechte als [oo] wordt uitgesproken. Vandaar de afbreking prog-no-se.

Vergelijkbare gevallen zijn: al-loch-toon (niet allo-chtoon), au-toch-toon (niet auto-chtoon), at-mos-feer (niet atmo-sfeer, maar wel hemi-sfeer), au-tar-chie (niet aut-archie); bios-coop (niet bio-scoop, maar wel bio-sfeer), he-li-kop-ter (niet heliko-pter), in-te-res-sant (niet inter-essant), mo-nar-chie (niet mon-archie), pa-no-ra-ma (niet pan-orama), pres-ta-tie (niet pre-statie), pros-pec-tus (niet pro-spec-tus), re-di-ge-ren (niet red-igeren), res-pect (niet re-spect), res-pi-ra-tie (niet re-spiratie), res-ti-tu-tie (niet re-stitutie), sy-no-niem (niet syn-oniem).

Zie ook

Woorden afbreken (Leidraad 18)

Doping (afbreking)
Elkaar (afbreking)
Racket (afbreking)

Naslagwerken

Grote Van Dale (2005); Technische Handleiding (2009), p. 160; Woordenlijst (2015)