Vraag

Moet er een komma staan tussen knappe en rijke in een knappe(,) rijke man?

Antwoord

Als knappe en rijke nevengeschikt zijn, wat het geval is als ze van plaats kunnen wisselen, is een komma gebruikelijk en gewenst. Als de bijvoeglijke naamwoorden een vaste volgorde hebben, zijn ze niet echt nevengeschikt (niet gelijkwaardig) en wordt er gewoonlijk geen komma geplaatst: een dure Italiaanse auto.

Toelichting

De kommaplaatsing bij nevengeschikte bijvoeglijke naamwoorden spoort met de pauzering die tussen dergelijke bijvoeglijke naamwoorden normaal is. Tussen bijvoeglijke naamwoorden met een vaste volgorde is een dergelijke pauze ongebruikelijk.

De vaste volgorde hangt samen met de mate waarin de genoemde eigenschap noodzakelijk met het zelfstandig naamwoord verbonden moet worden geacht (de prijs van een auto kan men aanpassen, het land van herkomst niet) of met de vraag of er sprake is van contrast. Bijvoeglijke naamwoorden die contrasterend bedoeld zijn, komen voor de niet-contrasterende. Vergelijk bijvoorbeeld de volgende twee zinnen:

(1) Deze dure sportieve auto koop ik niet, omdat dat mijn budget te boven zou gaan.

Dure is hier contrasterend bedoeld en staat daarom voorop.

(2) Deze sportieve dure auto prefereer ik boven dat klassieke en degelijke exemplaar.

Hier is sportieve contrasterend gebruikt en daarom voorop geplaatst.

Zie ook

De algemeen directeur(,) Jan Peeters(,)
Een volledig(,) zilveren bestek

Naslagwerken

ANS (1997), p. 837-840 of online via de E-ANS online via de E-ANS; Schrijfwijzer (1995), p. 198-199; Alles over leestekens (1997), p. 28-29