Vraag

Wat is precies het betekenisverschil tussen tirade en retirade?

Antwoord

Een tirade is een ‘retorische aanklacht met omhaal van woorden’; retirade is een eufemistisch woord voor openbaar toilet.

Toelichting

Beide woorden zijn ontleend aan het Frans, maar gaan terug op Italiaanse grondvormen.

Een tirade (van Italiaans tirata: ‘ruk’ of ’tirade’) is:

– ‘een omslachtige aanklacht of aanmaning, veelal op theatrale wijze gepresenteerd’: Hij hield een lange tirade tegen het politieke bedrijf;

– in de muziek: ’toonreeks van snel uitgevoerde noten tussen twee van elkaar verwijderd liggende hoofdnoten’.

Retirade (van Italiaans ritirata, met dezelfde betekenissen als in het Nederlands) betekent:

– ‘openbaar toilet’ (eufemistisch gebruikt);

– ’terugtocht, vlucht’;

– ’toevluchtsoord’;

– ‘verschansing op een bastion’.

Naslagwerken

Grote Van Dale (2005); Verschueren (1996); Leenwoordenboek (1996), p. 161, 191