Vraag

Wat is juist: iemand een riem onder het hart steken of iemand een hart onder de riem steken?

Antwoord

Iemand een hart onder de riem steken is verreweg het gebruikelijkst, maar iemand een riem onder het hart steken is ook correct. Beide formuleringen betekenen ‘iemand moed inspreken’.

Toelichting

De oudste en gebruikelijkste variant van het gezegde is iemand een hart onder de riem steken. In deze uitdrukking heeft hart de overdrachtelijke betekenis ‘zetel van de moed’, net als in de uitdrukkingen het hart hebben (om iets te doen) (‘iets durven of wagen’) en het hart zonk hem in de schoenen (‘hij verloor alle moed’). Met de riem is een band bedoeld die van de schouder schuin over de borst loopt. Als iemand een hart onder de riem wordt gestoken krijgt iemand dus moed (‘het hart’) in zijn borst, in zijn lijf.

Later kwam de variant iemand een riem onder het hart steken in gebruik. Er wordt dan uitgegaan van een riem om het middel. Mogelijk ontstond deze variant vanuit de gedachte dat er bij iemand een riem onder het hart moet worden gebonden om te voorkomen dat hem ‘het hart in de schoenen zinkt’. Deze variant iemand een riem onder het hart steken is correct, maar ongebruikelijker dan iemand een hart onder de riem steken.

Zie ook

Nauw aan het hart liggen / na aan het hart liggen

Naslagwerken

Schrijfwijzer (2012), p. 226, Van Dale Taalhandboek Nederlands (2011), p. 131