Vraag

Wat is correct: op het eerste zicht of op het eerste gezicht?

Antwoord

Alleen op het eerste gezicht is standaardtaal.

Toelichting

In de standaardtaal hebben zicht en gezicht niet dezelfde betekenis. Zicht betekent onder meer ‘de mogelijkheid om te zien’.

(1) Door de laaghangende bewolking was het zicht erg beperkt.

Met een vergelijkbare, afgeleide betekenis wordt zicht gebruikt in zinnen als:

(2) Er was nog steeds niemand in zicht. (’te zien’)

(3) Een voor een verdwenen de wandelaars uit het zicht. (‘waren niet meer te zien’)

Zicht komt verder voor in uitdrukkingen als ergens zicht op hebben of krijgen (‘kunnen overzien’, ‘kijk hebben/krijgen op’).

Het woord gezicht heeft onder meer de betekenis ‘aanblik’.

(4) Het schilderij moet een gezicht op de haven voorstellen.

(5) Een groen overhemd met een paarse das, dat vind ik werkelijk geen gezicht! (‘niet om aan te zien’)

De genoemde betekenis heeft het ook in de uitdrukking op het eerste gezicht (‘bij de eerste aanblik’).

(6) Toen Sonny en Cher elkaar voor het eerst zagen, was het liefde op het eerste gezicht.

In België wordt vaak zicht gebruikt waar in de standaardtaal gezicht gebruikelijk is, zoals in (4), (5) en in de uitdrukking op het eerste gezicht. Dit gebruik van zicht is echter geen standaardtaal.

(7) Op het eerste zicht is er niks mis met kernenergie, maar als je kijkt naar de gevolgen ervan op langere termijn, mag je toch bedenkingen hebben. (in België, geen standaardtaal)

Zie ook

Zichtkaart / postkaart / ansicht(je) / prentbriefkaart / ansichtkaart / kaartje
Zichtrekening / betaalrekening / rekening-courant / lopende rekening / (bank)rekening

Naslagwerken

Grote Van Dale (2005); Van Dale Hedendaags Nederlands (2006); Verschueren (1996); Koenen (2006); Kramers (2000); Correct Taalgebruik (2006), p. 320; Woordenboek correct taalgebruik (2004), p. 327; Taalwijzer (1998), p. 140; Stijlboek VRT (2003), p. 276, 99; Vlaams-Nederlands woordenboek (2003)