Vraag

Is gevoelig in de betekenis ‘aanzienlijk’ correct, bijvoorbeeld in de zin Uit recente cijfers bleek een gevoelige daling van het aantal tienerzwangerschappen?

Antwoord

Ja, in België wordt gevoelig meestal gebruikt en opgevat als ‘aanzienlijk’ of ‘in sterke mate’: het is in die betekenissen standaardtaal in België. Het maakt daarbij niet uit of de context positief of negatief is. Standaardtaal in het hele taalgebied is bijvoorbeeld een aanzienlijke daling of een sterke daling.

Gevoelig kan in het hele taalgebied ook ‘pijnlijk’ of ‘letterlijk voelbaar’ betekenen. In Nederland wordt het vrijwel alleen in die betekenis gebruikt, en wel in contexten die iets negatiefs aanduiden of voor zaken die letterlijk gevoeld kunnen worden (bijvoorbeeld een gevoelige nederlaag of een gevoelige kou).

Toelichting

Het bijvoeglijk naamwoord gevoelig kan in de standaardtaal in België gebruikt worden in de betekenis ‘aanzienlijk’. Het kan ook als bijwoord gebruikt worden met als betekenis ‘in sterke mate, aanzienlijk’.

(1a) De scheiding van het afval- en regenwater betekent een gevoelige verbetering van de waterkwaliteit van de Gete. [standaardtaal in België]

(2a) Het laatste halfjaar was er een gevoelige daling van de jeugdwerkloosheid. [standaardtaal in België]

(3a) De vele flauwe grappen halen het niveau van die misdaadkomedie gevoelig naar beneden. [standaardtaal in België]

(4a) Zijn marktwaarde is gevoelig gestegen. [standaardtaal in België]

In de standaardtaal in het hele taalgebied kunnen onder meer aanzienlijk, sterk, behoorlijk of flink gebruikt worden.

(1b) De scheiding van het afval- en regenwater betekent een aanzienlijke verbetering van de waterkwaliteit van de Gete.

(2b) Het laatste halfjaar was er een sterke daling van de jeugdwerkloosheid.

(3b) De vele flauwe grappen halen het niveau van die misdaadkomedie behoorlijk naar beneden.

(4b) Zijn marktwaarde is flink gestegen.

Gevoelig kan in het hele taalgebied wel gebruikt worden in de betekenissen ‘duidelijk voelbaar, merkbaar’ en ‘pijnlijk, hard aankomend’. In Nederland wordt gevoelig vrijwel altijd in die zin opgevat. Het wordt dan meestal gebruikt in contexten die iets negatiefs aanduiden of voor zaken die letterlijk gevoeld kunnen worden. Gevoelig wordt dan bijvoorbeeld gecombineerd met woorden als nederlaag, klap, terechtwijzing.

(5) De Nederlandse handbalsters hebben een gevoelige nederlaag geleden op het WK in Japan.

(6) Door de coronapandemie heeft de Europese economie een gevoelige klap gekregen.

(7) Vanaf donderdag wordt het gevoelig kouder.

In zin (5), (6) en (7) kan gevoelig in België ook opgevat worden als ‘aanzienlijk’.

Zie ook

Eerder / vrij / veeleer

Naslagwerken

Grote Van Dale (2015); Van Dale Hedendaags Nederlands (2008); Woordenboek Correct Taalgebruik (2004), p. 116; Correct Taalgebruik (2006), p. 92; Prisma Handwoordenboek Nederlands (2014); Typisch Vlaams (2015)