Vraag

Is het gebruik van dan correct in de volgende zin: De bestuurder raakte in paniek en sloeg dan op de vlucht?

Antwoord

Het gebruik van dan in de betekenis ’toen’ is standaardtaal in België. In de standaardtaal in het hele taalgebied wordt toen (of daarna, vervolgens) gebruikt.

Toelichting

Dan wordt in de standaardtaal in België frequent gebruikt om naar een concreet moment in het verleden te verwijzen. In het hele taalgebied wordt in dat geval toen, daarna, vervolgens of op dat moment, in die tijd gebruikt.

(1a) Het begin van de wedstrijd was zonder problemen verlopen, maar dan gebeurde er iets wat niemand had verwacht. [standaardtaal in België]

(1b) Het begin van de wedstrijd was zonder problemen verlopen, maar daarna gebeurde er iets wat niemand had verwacht.

(2a) Fidel Castro bleef tot 2008 aan de macht en droeg dan de fakkel over aan zijn broer. [standaardtaal in België]

(2b) Fidel Castro bleef tot 2008 aan de macht en droeg toen de fakkel over aan zijn broer.

(3a) Haar grootouders werden begin twintigste eeuw geboren. Auto’s waren er dan nog niet veel. [standaardtaal in België]

(3b) Haar grootouders werden begin twintigste eeuw geboren. Auto’s waren er in die tijd nog niet veel.

Dan kan wel in het hele taalgebied gebruikt worden om naar herhaalde handelingen of gebeurtenissen in het verleden te verwijzen.

(4) Daniëlle kwam meestal in de weekenden naar huis en gaf dan feestjes in het huis van haar ouders.

(5) Hij nam weleens dezelfde bus als ik, en dan maakten we soms een praatje.

Ook om naar het heden of de toekomst te verwijzen, is het gebruik van dan standaardtaal in het hele taalgebied.

(6) Elke zondag staat hij vroeger op, en maakt dan een wandeling door de velden.

(7) U mag deze elektrische fiets eens uittesten, dan merkt u meteen of hij u bevalt.

(8) Ik ga eerst de was opvouwen en dan zal ik je helpen met het eten.

Bijzonderheid

Ook van dan af is standaardtaal in België om naar het verleden te verwijzen. Standaardtaal in het hele taalgebied is van toen af (aan), vanaf toen, vanaf dat moment.

(9a) De schrijver ontmoette zijn vrouw op kerstavond en van dan af was ze zijn muze. [standaardtaal in België]

(9b) De schrijver ontmoette zijn vrouw op kerstavond en vanaf dat moment was ze zijn muze.

Zie ook

Nadien / daarna

Naslagwerken

Grote Van Dale (2015); Woordenboek Correct Taalgebruik (2004), p. 60; Vlaams-Nederlands woordenboek (2003); Prisma Handwoordenboek Nederlands (2009); Typisch Vlaams (2015)