Vraag

Zijn eerbaar en eerzaam synoniemen?

Antwoord

Ja, eerbaar en eerzaam kunnen in de standaardtaal zowel de betekenis ‘kuis’, ‘welvoeglijk’, ‘zedig’, ‘fatsoenlijk’ hebben, als de betekenis ‘achtenswaardig’, ‘respectabel’. Beide woorden worden in het dagelijkse taalgebruik dan ook door elkaar gebruikt.

Toelichting

Oorspronkelijk was er in de standaardtaal een betekenisverschil tussen eerbaar en eerzaam. Eerbaar betekende ‘kuis’, ‘zedig’, ‘betamelijk’, ‘decent’, ‘fatsoenlijk’, ‘welvoeglijk’, ‘deugdzaam’. Eerzaam had als synoniemen achtenswaardig, respectabel of aanvaardbaar.

In de hedendaagse standaardtaal is dat betekenisverschil verdwenen. Eerbaar en eerzaam worden nu door elkaar gebruikt, in beide betekenissen. In Nederland komen beide varianten frequent door elkaar voor. In België komt eerbaar weliswaar frequenter voor dan eerzaam, maar ook eerzaam is er gangbaar. De onderstaande zinnen zijn dus allemaal standaardtaal.

(1) De dominee heeft twee zeer eerbare dochters.

(2) Dat is een eerzaam voorstel.

(3) De Franse minister van Milieu heeft het over een eerbaar compromis.

(4) [over juristen] Maar ik vind wel dat mensen eens moeten zien dat het een heel eerbaar beroep is en niet alleen maar kommer en kwel.

(5) Monica is geen eerzaam meisje.

Naslagwerken

Grote Van Dale (2005); Van Dale Hedendaags Nederlands (2002); Verschueren (1996); Koenen (2006); Kramers (2000); Woordenboek correct taalgebruik (2004), p. 76; Taalwijzer (1998), p. 116; Vlaams-Nederlands woordenboek (2003)