Vaste combinaties met naamvallen (algemeen)

Naamvallen worden in het hedendaagse Nederlands vrijwel niet meer gebruikt. Wel komen naamvalsvormen nog steeds voor in een aantal vaste combinaties. Hieronder volgt een alfabetisch overzicht van vaste combinaties met een naamvalsvorm; de combinaties zijn gealfabetiseerd op de betekenisvolle woorden of het grondwoord daarvan.

Naamvallen (algemeen)

A

aanhalen: ter aangehaalder plaatse, ter aangehaalde plaatse, te aangehaalder plaatse

aanhoren: ten aanhoren van

aanschijn: in het zweet des aanschijns, in het zweet mijns aanschijns, in het zweet uws aanschijns, in het zweet zijns aanschijns, in het zweet haars aanschijns, in het zweet onzes aanschijns, in het zweet huns aanschijns

aanschouwen: ten aanschouwen van

aanstoot: steen des aanstoots

aanval: ten aanval

aanvulling: ter aanvulling

aanwending: ter aanwending van

aanzien: te dien aanzien

aanzien: te zijnen aanzien

aanzien: ten aanzien van

aard: van dien aard

aarde: ter aarde

achter: ten achteren, ten achter

afdoening: ter afdoening van

algemeen: ten algemenen nutte

ander: ten andere

ander: ten anderen male

ander: ter andere zijde

antwoord: ten antwoord

assistentie: ter assistentie

attentie: ter attentie van

B

baat: te baat

baat: ten bate van

baat: te eigen bate, ten eigen bate

baat: te mijnen bate, te uwen bate, te zijnen bate, te haren bate, te onzen bate, te hunnen bate

beantwoording: ter beantwoording

bedrag: ten bedrage van

been: ter been

begin: in den beginne

behoeve: te mijnen behoeve, te uwen behoeve, te zijnen behoeve, te haren behoeve, te onzen behoeve, te hunnen behoeve

behoeve: ten behoeve van

bekostiging: ter bekostiging van

believen: te mijnen believe, te uwen believe, te zijnen believe, te haren believe, te onzen believe, te hunnen believe

believen: ten believe van

beloop: ten belope van

benefice: ter benefice van

beoordeling: ter beoordeling

berde: te berde (brengen)

berg: te berge (rijzen)

beschikking: te mijner beschikking, te uwer beschikking, te zijner beschikking, te harer beschikking, te onzer beschikking, te hunner beschikking

beschikking: ter beschikking (stellen)

beschikking: ter beschikking van

besluit: ten besluite van

bespreking: ter bespreking

best: ten beste

bestemd: te bestemder plaatse, ter bestemde plaatse

bestemd: te bestemder tijd

bestemd: te bestemder ure

bestrijding: ter bestrijding van

beurs: ter beurze

bevoegd: ter bevoegder plaatse, ter bevoegde plaatse, te bevoegder plaatse

beweging: eigener beweging

bewijs: ten bewijze van

bezichtiging: ter bezichtiging

bloed: in koelen bloede

bloed: van koninklijken bloede

bloeden: tot bloedens toe

boos: uit den boze

breedte: ter breedte van

bureel: ten burele van

Uw / u beider belang
Den Bosch / 's-Hertogenbosch

C

controle: ter controle

D

dag: dag des Heren

dag: ten dage van

dag: dezer dagen

dag: heden ten dage

dag: ten eeuwigen dage

dag: ten huidigen dage

dans: ten dans

deel: in allen dele

deel: in genen dele

deel: ten deel (vallen)

deel: ten dele

departement: ten departemente

derde: ten derde

detriment: ten detrimente van

deze: bij dezen

deze: in dezen

deze: te dezen

deze: voor dezen

dienst: ten dienste van

dienst: te onzen dienste

dikte: ter dikte van

discussie: ter discussie

doel: ten doel

doen: in goeden doen

dood: ten dode (opgeschreven)

dood: ter dood veroordelen

doop: ten doop

duivel: des duivels

duur: op den duur

Bij deze / bij dezen
Ten deze / te dezen
Op de duur / op den duur

E

eed: onder ede

eenvoud: in eenvoud des harten

eerste: ten eerste

eer: te mijner ere, te uwer ere, te zijner ere, te harer ere, te onzer ere, te hunner ere

eer: ter ere van

eer: ter meerdere eer en glorie

eigen: te eigen bate, ten eigen bate

einde: te dien einde

einde: ten einde (niet hetzelfde als teneinde)

einde: ten einde raad

elf: te elfder ure

enenmale: ten enenmale

F

faam: te goeder naam en faam

faveur: ten faveure van

feit: in feite

fine: ter fine van

G

geef: te geef

gedachtenis: te mijner gedachtenis, te uwer gedachtenis, te zijner gedachtenis, te harer gedachtenis, te onzer gedachtenis, te hunner gedachtenis

gehoor: ten gehore (brengen)

geld: te gelde maken

gelegenheid: te dezer gelegenheid

gelegenheid: ter gelegenheid van

geleide: ten geleide

gemoed: in gemoede

genoegen: ten genoegen van

gerief: te uwen gerieve

gerief: ten gerieve van

gerucht: bij geruchte

geruststelling: ter geruststelling

geschenk: ten geschenke (geven, krijgen)

getal: ten getale van

getal: in groten getale

geval: in allen gevalle

gevolg: ten gevolge van

God: Godes Zoon

goed: ten goede

goedkeuring: ter goedkeuring

grabbel: te grabbel gooien

graf: ten grave

griffie: ter griffie

grond: te gronde (richten)

grond: ten gronde

grootte: ter grootte van

gunst: ten gunste van

Ingevolge - ten gevolge van
Van goede huize / van goeden huize, te goede trouw / te goeder trouw

H

haar: te harent, ten harent

haar: te haren huize

haar: te haren kantore

hand: ter hand

hart: in eenvoud des harten

hart: ter harte

hart: van ganser harte

hart: van harte

heden: heden ten dage

Heer: dag des Heren

heer: heer des huizes

heil: den lezer heil

hel: ter helle

hemel: ten hemel

herinnering: ter herinnering

hof: ten hove

hoofd: uit anderen hoofde

hoofd: uit hoofde van

hoofd: uit dien hoofde

hoog: ten hoogste

hoogte: ter hoogte van

huis: heer des huizes

huis: ten huize van

huis: van goeden huize

huis: te mijnen huize, te uwen huize, te zijnen huize, te haren huize, te onzen huize, te hunnen huize

hulp: te hulp

hun: te hunnent, ten hunnent

hun: te hunnen huize

hun: te hunnen kantore

Den Bosch / 's-Hertogenbosch
's-Gravenhage / Den Haag
Van goede huize / van goeden huize, te goede trouw / te goeder trouw

I

illustratie: ter illustratie

informatie: te mijner informatie, te uwer informatie, te zijner informatie, te harer informatie, te onzer informatie, te hunner informatie

inzien: ter inzage

inzien: mijns inziens, uws inziens, zijns inziens, haars inziens, onzes inziens, huns inziens

Ons / onzes inziens

J

jacht: ter jacht

jong: van jongs af

juist: ter juister plaatse, ter juiste plaatse, te juister plaatse

K

kant: van werknemerskant, van moederskant, van vaderskant, van weerskanten, aan weerskanten

kantoor: te mijnen kantore, te uwen kantore, te zijnen kantore, te haren kantore, te onzen kantore, te hunnen kantore

kantoor: ten kantore van

kennis: ter kennis

kennis: te mijner kennis, te uwer kennis, te zijner kennis, te harer kennis, te onzer kennis, te hunner kennis

kennisneming: ter kennisneming

kerk: ter kerke

keus: ter keuze van

koel: in koelen bloede

koning: in naam des konings

koningin: in naam der koningin

kost: ten koste van

kust: te kust en te keur

kwaad: ten kwade

kwijting: ter kwijting

L

laat: ten laatste

laatst: ten (langen) laatste

land: in den lande

land: te land en ter zee

land: te lande, hier te lande

lang: ten langen leste

last: te mijnen laste, te uwen laste, te zijnen laste, te haren laste, te onzen laste, te hunnen laste

last: ten laste

last: ten laste van

leen: te/ter leen

lengte: ter lengte van

lest: ten langen leste

lezer: den lezer heil

lichterlaaie: in lichterlaaie

linkerzijde: ter linkerzijde

lip: op aller lippen

M

maal: ten anderen male

maal: ten enenmale

maal: ten tweeden male

man: 's mans

markt: ter markt

meer: (des) te meer

midden: te midden van

mijn: te mijnent, ten mijnent

mijn: te mijnen huize

mijn: te mijnen kantore

min: ten minste (niet hetzelfde als tenminste)

moed: te moede

mond: aller mond

mond: bij monde van

mens: des mensen

N

naam: in naam des konings

naam: in naam der koningin

naam: in naam der wet

naam: te goeder naam en faam

naam: te mijnen name, te uwen name, te zijnen name, te haren name, te onzen name, te hunnen name

naam: ten name van

naam: uit aller naam

naast: ten naaste bij

nadeel: te mijnen nadele, te uwen nadele, te zijnen nadele, te haren nadele, te onzen nadele, te hunnen nadele

nadeel: ten nadele van

nagedachtenis: ter nagedachtenis aan, ter nagedachtenis van

natuur: van nature

nauw: ten nauwste

noorden: ten noorden van

nut: ten nutte van

nut: ten algemenen nutte

Met name

O

oefening: ter oefening

onder: ten onder

onderrichting: ter onderrichting

onheil: plek des onheils

onrecht: ten onrechte

ons: te onzent, ten onzent

ons: te onzen huize

ons: te onzen kantore

onverricht: onverrichter zake

oor: ter ore (komen)

oorlog: ten oorlog

oosten: ten oosten van

opzicht: ten opzichte van

oriëntatie: ter oriëntatie

overname: ter overname

overstaan: ten overstaan van

overvloed: ten overvloede

overweging: ter overweging

P

paleis: ten paleize

parket: ten parkette

pers: ter perse

plaats: ter bestemde plaatse, te bestemder plaatse

plaats: ter bevoegder plaatse, ter bevoegde plaatse, te bevoegder plaatse

plaats: te gelegener plaatse, te gelegener plaats

plaats: ter juister plaatse, ter juiste plaatse, te juister plaatse

plaats: ter aangehaalder plaatse, ter aangehaalde plaatse, te aangehaalder plaatse

plaats:ter plaatse

plaats: ter zelfde plaatse, te zelfder plaatse

plek: plek des onheils

plek: ter plekke

pletter: te pletter

plezier: ten pleziere (van)

prijs: te allen prijze

principaal: ten principale

prooi: ten prooi

Ter plekke / ter plaatse

R

raad: ten einde raad

raad: met voorbedachten rade

raad: te rade (gaan)

raad: ten einde raad

raadpleging: ter raadpleging

recht: in rechte

recht: te rechter tijd

recht: ten rechte

rechterhand: ter rechterhand

rechterzijde: ter rechterzijde

regeling: ter regeling (van)

rust: te ruste, ter ruste

rust: te rust, ter rust

S

schrijver: schrijver dezes

slecht: ten slechtste

slot: ten slotte (niet hetzelfde als tenslotte)

sluip: ter sluip

snede: ter snede

snee: ter snee

spijt: ten spijt (van)

spoedig: ten spoedigste

spreken: ter sprake

stad: ter stede

sta(de): te sta(de) komen

steen: steen des aanstoots

stellig: ten stelligste

streng: ten strengste

strijd: ten strijd(e)

Den Bosch / 's-Hertogenbosch
's-Gravenhage / Den Haag
Zaterdags / 's zaterdags, zondags / 's zondags

T

taal: (wel) ter tale

tafel: ter tafel

tand: tand des tijds

teken: ten teken (van)

tekening: ter tekening

teneinde: teneinde (niet hetzelfde als ten einde)

tenminste: tenminste (niet hetzelfde als ten minste)

tenslotte: tenslotte (niet hetzelfde als ten slotte)

terdege: terdege

ternauwernood: ternauwernood

tersluiks: tersluiks

terzijde: terzijde

tevoorschijn: tevoorschijn halen, komen

tijd: te allen tijde

tijd: te bekwamer tijd

tijd:te bestemder tijd

tijd: te eniger tijd

tijd: te gelegener tijd

tijd: te gepasten tijde

tijd: te juister tijd

tijd: te rechter tijd

tijd: te zijner tijd

tijd: ten tijde van

tijd: tegelijkertijd

tijd: terzelfder tijd

tijd: tezelfdertijd

titel: ten definitieven titel

titel: ten individuelen titel

titel: ten kostelozen titel

titel: ten persoonlijken titel

titel: ten titel van

titel: ten uitzonderlijken titel

titel: ten vertrouwelijken titel

titel: ten voorlopigen titel

top: ten top

trouw: te goeder trouw

trouw: te kwader trouw

toneel: ten tonele

tweede: ten tweede

tweede: ten tweeden male

Teneergeslagen / terneergeslagen
Ten slotte / tenslotte, ten minste / tenminste, ten einde / teneinde
Ter aller tijde / ten allen tijde / ten alle tijde / te alle tijde / te allen tijde
Ter zake / terzake
Toendertijd / toentertijd
Van goede huize / van goeden huize, te goede trouw / te goeder trouw

U

uitvoer: ten uitvoer

uur: te bestemder ure

uur: te elfder ure

uur: te goeder ure

uur: te kwader ure

uw: te uwent, ten uwent

uw: te uwen huize

uw: te uwen kantore

V

val: ten val

vader: vader des vaderlands

veld: te velde

verdediging: te mijner verdediging, te uwer verdediging, te zijner verdediging, te harer verdediging, te onzer verdediging, te hunner verdediging

verderf: ten verderve leiden

verdediging: ter verdediging

vergadering: ter vergadering

verkoop: ter verkoop

verontschuldiging: te mijner verontschuldiging, te uwer verontschuldiging, te zijner verontschuldiging, te harer verontschuldiging, te onzer verontschuldiging, te hunner verontschuldiging

verontschuldiging: ter verontschuldiging

verstand: met dien verstande

vervelen: tot vervelens toe

vervolg: ten vervolge van/op

verzoek: ten verzoeke van

vierde: ten vierde

vijfde: ten vijfde

visie: ter visie

voeg: in dier voege

voeg: in voege

voet: ten voeten uit

vol: ten volle

vol: ten volste

voldoening: ter voldoening

voorbedacht: met voorbedachten rade

voorbeeld: ten voorbeeld

voorbereiding: ter voorbereiding

voordeel: te mijnen voordele, te uwen voordele, te zijnen voordele, te haren voordele, te onzen voordele, te hunnen voordele

voordeel: ten voordeel

voordeel: ten voordele van

voorkoming: ter voorkoming van

vreemd: in den vreemde

In voege

W

waarde: ter waarde van

weg: van rechtswege, van overheidswege, van bondswege, van gemeentewege, van Godswege, van staatswege, van stadswege, van rijkswege, van harentwege, van hunnentwege, van mijnentwege, van onzentwege, van zijnentwege

weg: zijns weegs gaan

wereld: der wereld afsterven

wereld: ter wereld

westen: ten westen van

wet: in naam der wet

wil: omwille van

wil: ter wille van

wil: van goeden wille

willekeur: iets der willekeur prijsgeven

Wie z'n / wiens

Z

zaak: onverrichter zake

zaak: te dezer zake

zaak: te dier zake

zaak: ter zake

zaak: ter zake van

zee: ter zee

zeer: ten zeerste

ziel: ter ziele

zijde: aan gene zijde

zijde: ter andere zijde

zijde: ter ener zijde

zijde: ter eenre zijde

zijde: ter linkerzijde

zijde: ter rechterzijde

zijde: aan/van weerszijden, van vaderszijde, van moederszijde, van overheidszijde

zijn: te zijnent, ten zijnent

zijn: te zijnen huize

zijn: te zijnen kantore

zitting: ter zitting

zonde: der zonde afsterven

zuiden: ten zuiden van

zweet: in het zweet des aanschijns, in het zweet mijns aanschijns, in het zweet uws aanschijns, in het zweet zijns aanschijns, in het zweet haars aanschijns, in het zweet onzes aanschijns, in het zweet huns aanschijns

Ter zake / terzake
Zaterdags / 's zaterdags, zondags / 's zondags

Naslagwerken

Woordenlijst (2015)