Vraag

Wat is de correcte spelling: Rubensachtig of rubensachtig?

Antwoord

Als de betekenis ‘zoals van Rubens’ is, schrijven we Rubensachtig, bijvoorbeeld een Rubensachtig schilderij. Als een algemenere betekenis bedoeld is (‘met weelderige vormen’) is rubensachtig de juiste spelling, bijvoorbeeld een rubensachtige vrouw.

Toelichting

Afleidingen van een persoonsnaam die eindigen op een achtervoegsel (bijvoorbeeld -(i)aans, -esk, -ist, -isme)  schrijven we in de regel met een kleine letter, bijvoorbeeld freudiaans, kafkaësk, stalinist, marxisme.

Afleidingen met het achtervoegsel -achtig worden echter alleen met een kleine letter geschreven als het woord niet rechtstreeks naar de persoon in kwestie meer verwijst. De afleiding heeft dan een algemenere betekenis gekregen. Als er wel nog een directe band is met de eigennaam, behouden afleidingen op -achtig de hoofdletter.

Soms zijn er dus twee mogelijke spellingen, afhankelijk van de betekenis. Rubensachtig, bijvoorbeeld krijgt een hoofdletter als het woord nog rechtstreeks naar de persoon Rubens verwijst. De betekenis kan omschreven worden als ‘lijkend op (het werk van) Rubens, zoals van Rubens’, zoals in een Rubensachtig schilderij. Met een kleine letter betekent rubensachtig ‘met weelderige vormen’, zoals in een rubensachtige vrouw. Vergelijk bijvoorbeeld ook een Kafka-achtige schrijfstijl (‘zoals van Kafka’) en een kafka-achtige situatie (‘onheilspellend, beklemmend’). Soms is het betekenisonderscheid subtiel en zijn beide spellingen te verdedigen.

Meerledige eigennamen behouden in afleidingen op -achtig alle hoofdletters en de spatie(s) als ze naar een concrete persoon verwijzen. Bij een afgeleide betekenis worden de delen van de naam aan elkaar geschreven. Enkele voorbeelden: Anton Pieckachtig (‘lijkend op het werk van Anton Pieck’) – antonpieckachtig (‘sprookjesachtig, romantisch’), Harry Potterachtig (‘lijkend op, zoals van Harry Potter’) – harrypotterachtig (‘wereldvreemd, nerdy’).

Zie ook

Hoofdletter voor een eigennaam (Leidraad 16.1)
Persoonsnamen (Leidraad 16.2)

Alzheimer (hoofdletter?)
Marxisme (hoofdletter?)
Menist, mennoniet
Peter Pancomplex / peterpancomplex
rolls-royce / Rolls-Royce (de – onder de fototoestellen)

Naslagwerken

Woordenlijst (2015); Grote Van Dale (2015)